Greinar og pistlar
Ég hef margt skrifað um ævina, í blöð, tímarit, skýrslur. Hér á eftir eru upptalin og birt nokkur helstu skrif mín sem tengst geta framboði mínu til stjórnlagaþings. Kjósendur geta þannig áttað sig á sjónarmiðum mínum. En ég ítreka að ég vil fyrst og fremst vinna á stjórnlagaþingi að góðri sátt og geri mér þá fulla grein fyrri því að ég mun ekki ná öllum mínum sjónarmiðum fram.
Flokkar:
- Almenn stjórnmál
- Alþingi
- Alþingiskosningar
- Atkvæðisréttur
- Auðlindamál
- Beint lýðræði
- Eftirlitsvaldið
- Evrópusambandið
- Fiskveiðistjórnun
- Fjölmiðlar
- Forsetinn
- Framboðið
- Frumvarp að nýrri stjórnarskrá
- Frv. að nýrri stjórnarskrá
- Fréttablaðið
- Fréttatíminn
- Gagnrýni á kosningakerfi
- Kjördæmamálið
- Kosningakerfi
- Kosningakerfi erlendis
- Kosningakærur
- Kosning til Stjórnlagaþings
- Landskjörstjórn
- Morgunblaðið
- Nefnd Jóns Kristjánssonar
- Orkumál
- Persónukjör
- Skipun Stjórnlagaráðs
- Skálholt
- Stjórnarskrármál
- Stjórnarskrármál, alm.
- Stjórnarskrárnefnd 2013
- Stjórnlagadómstóll
- Stjórnmál og stjórnsýsla
- Stjórnskipun
- Süddeutsche Zeitung
- Tillögur stjórnlagaráðs
- Umbætur á kosningakerfinu
- Umhverfismál
- Þingræði
- Þjóðaratkvæðagreiðsla 2012
- Þjóðfundur
- Þjóðkirkjan
- Þorláksbúð
- Þýskaland
Greinargerð þessi birtist í í heild sinni í veftímaritinu Stjórnmál og stjórnsýsla 1.tbl. 7. árg. sem kom út 30. júní 2011.
Samantekt á innihaldi greinargerðarinnar:
- Margt var sérstætt við þessa kosningu. Þetta var landskjör, þ.e. landið var eitt kjördæmi, framboð voru einstaklingsbundin, hreint persónukjör. Kosningin var um margt nýmæli, ekki aðeins hér á landi heldur líka sé leitað samanburðar út í hinn stóra heim.
- Frambjóðendur skiptust þannig eftir kyni að 70% voru karlar en 30% konur. Hlutfall frambjóðenda var verulega umfram hlutfall kjósenda á kjörskrá í Reykjavík. Þessi hlutföll voru mjög ámóta á Suðvesturlandi en í öðrum kjördæmum hallaði á
Í kjölfar sveitarstjórnarkosninga 29. maí 2010 er spurt hver sé munurinn á mati á útstrikun (og öðrum breytingum á kjörseðlum) annars vegar samkvæmt lögum um kosningar til Alþingis og hins vegar samkvæmt lögum um kosningar til sveitarstjórna. Um þetta er ítarlega fjallað í niðurlagi greinargerðar um þingkosningarnar 2003 annars staðar á þessum vef. Þú getur lesið greinina í pdf með því að smella hér.
Hér verður því ekki farið út í aðferðafræðina en útfærslurnar bornar saman í eftirfarandi töflu þar sem því er svarað sem oftast er spurt um í þessu sambandi: „Hve stór hluti kjósenda lista þarf að strika … lesa áfram »
ICESAVE er prófraun á beint lýðræði
[Þessi pistill birtist í Fréttatímanum 8. apríl 2011]
Þannig hefur oftsinnis háttað til að stutt hefur verið á milli kosninga til sveitarstjórna og kosninga til Alþingis; ár eða minna. Eitt sinn gerði ég lauslega tölfræðilega könnun á úrslitum slíkra kosningapara og fékk sterka fylgni með tilfærslum milli vinstri og hægri í hvorum tveggja kosningunum. Gott ef fylgnin var ekki sterkust milli úrslita í borgarstjórnarkosningum í Reykjavík og landsúrslita í þingkosningum. Greinilegt var að kjósendur voru oft að „hefna þess í héraði sem hallaðist á Alþingi“.
Það er því miður algengt í öllum kosningum að kjósendur horfi um víðan völl en … lesa áfram »
[Þessi pistill birtist í Fréttatímanum 1. apríl 2011]
Allt frá stofnun lýðveldisins hefur það verið ætlun Alþingis að endurskoða stjórnarskrána. Alkunna er hvernig til hefur tekist. Eftir langan aðdraganda og ýmis skakkaföll hefur Alþingi nú falið sérstöku Stjórnlagaráði, skipuðu 25 konum og körlum, það verkefni að semja frumvarp að nýjum sáttmála utan um þjóðskipulag okkar. Stjórnlagaráðið er nú fullskipað og tekur til starfa í næstu viku. Ég er einn þeirra sem hafa tekið sæti í ráðinu.
Nú er lag
Vissulega þurftum við að spyrja okkur ýmissa samviskuspurninga áður en við þáðum boð um setu í ráðinu, ekki síst í ljósi … lesa áfram »
Endurspegla kjördæmi nærumhverfi okkar?
[Þessi pistill birtist í Fréttatímanum 25. mars 2011]
Í síðustu grein minni í Fréttatímanum færði ég siðferðileg rök fyrir því að kjósendur ættu að hafa jafnt atkvæðavægi, óháð búsetu, þegar kemur að því að kjósa til Alþingis. Því markmiði má ná með ýmsu fyrirkomulagi kosninga og kjördæmaskipunar. En um leið þarf að huga að fleiri sjónarmiðum, t.d. eftirfarandi og byrja ég þá á forsendunni sem áður greinir:
- Kjósendur hafi jafnt atkvæðavægi óháð búsetu.
- Jafnræði sé með stjórnmálasamtökum.
- Æskilegt er að þingmannsefni bjóði sig fram í nærumhverfi kjósenda.
- Kjósendur ráði vali á þingsmannsefnum a.m.k. innan þess flokks sem þeir styðja, jafnvel
Atkvæði fólks eða fjalla?
[Birtist í Fréttatímanum 11. mars 2011]
Eitt af mikilvægustu verkefnum stjórnlagaráðs, ef það kemst á laggirnar, verður að fjalla um kjördæmaskipan og kosningar til Alþingis. Það hefur verið hefð fyrir því að hafa slík ákvæði mjög ítarleg í stjórnarskrá Íslands. Svo er einnig hjá hinum norrænu ríkjunum. Allur gangur er þó á þessu. Í sumum grannríkjum okkar, t.d. Þýskalandi eða Hollandi, kveður stjórnarskrá aðeins á um að kosningar skuli vera leynilegar og lýðræðislegar. Hvort sem sagt verður meira eða minna um þetta í stjórnarskrá okkar er einsýnt að stjórnlagaráðið verður að hugsa málið til enda, þ.e. að kveða ekki aðeins … lesa áfram »
[Þessi pistill birtist í Fréttatímanum 4. mars 2011]
Aðeins einn af forsetum lýðveldisins hefur náð stuðningi meirihluta kjósenda við fyrstu kosningu í embættið. Það gerði Kristján Eldjárn í forsetakosningunni 1968 er hann hlaut nær tvo þriðjuhluta atkvæða, en þar ber þó að hafa í huga að hann hafði einungis einn mótframbjóðanda. Yfirlit yfir stuðning við kjörinn forseta er sýnt í 1. töflu:
| 1. tafla. Fylgi kjörinna forseta við fyrstu kosningu. | |||
| Forseti | Kosningaár | Hlutfall af gildum atkvæðum | Tala mótfram-bjóðenda |
| Sveinn Björnsson | 1944 | Var þingkjörinn | |
| Ásgeir Ásgeirsson | 1952 | 48,3% | 2 |
| Kristján Eldjárn | 1968 | 64,3% | 1 |
| Vigdís Finnbogadóttir | 1980 | 33,8% | 3 |
| Ólafur Ragnar | |||
Til hvers er forsetinn?
[Birt í Fréttatímanum 25. febrúar 2011]
Eftir þriðju synjun forseta Íslands á staðfestingu á lögum frá Alþingi er tilvist og hlutverk embættisins í brennidepli. Stjórnarskráin frá 1944 er ótraust heimild um verksvið forseta í ljósi þeirrar túlkunar sem núverandi forseti hefur haft á hlutverki sínu. Það er reyndar engin furða þar sem orðanna hljóðan í stjórnarskránni segir eitt en svokallaðir lögspekingar annað. Þótt stjórnarskránni væri ekki breytt að öðru leyti en því að gera ákvæðin um forsetann skiljanleg venjulegu fólki væri það mikilsverð betrumbót. Eftir að núverandi forseti hefur varpað mörgum af hefðunum um embættið fyrir róða þarf þó að … lesa áfram »
[Þessi pistill birtist í Fréttatímanum 18. febrúar 2011]
Meginlærdómurinn er sá að enn á ný sjáum við hvað við erum fá og smá. Sumir segja að við bætum fámennið upp með sérstökum dugnaði og gáfum auk þessa íslenska séreinkennis að láta hlutina „reddast“. Þetta er 2007-hugsun, svo notað sé nútímamál. Það má ekki vera okkar haldreipi lengur að treysta á að hlutirnir bjargist einhvern veginn. Við verðum að vera raunsæ, taka tillit til smæðarinnar, leita einfaldra lausna og róa óhikað á erlend mið eftir fyrirmyndum, svo að fá hollráð séu nefnd. Umfram allt verðum við að nýta vel það takmarkaða … lesa áfram »
Stjórnlagaþingið í Morgunblaðinu
[Þessi pistill birtist á mbl.is 17. febrúar 2011 og í styttri gerð á 22. síðu Morgunblaðsins sama dag. Því miður hafa skáletur og gæsalappir utan um tilvitnanir farist fyrir hjá Mogganum. Lesið því heldur grein þessa hér.]
Hvers vegna verður orðræða um þjóðmál á Íslandi svo oft að skætingi eða aulafyndi um leið og gert er lítið úr þeim sem eru annarrar skoðunar, þeir gerðir tortryggilegir í hvívetna eða þeim jafnvel gerðar upp illar hvatir? Hvers vegna er lítt hirt um staðreyndir heldur kastað fram fullyrðingum án rökstuðnings, einatt án þess að minnsta tilraun sé gerð til að grafast fyrir … lesa áfram »