Í þessari greinargerð er fjallað um úrslit kosninga til Alþingis, sem fóru fram 25. apríl 2009, og um úthlutun þingsæta.
Áður hafa birst greinargerðir af þessu tagi um þingkosningarnar 2003 og 2007 en allar þessar kosningar byggjast á nýjum stjórnarskrár- og lagaákvæðum um kosningar til Alþingis frá síðustu aldamótum.
Grein fengin af Mbl.is, skrifuð Sunnudaginn 9. september, 2007
UMRÆÐA um rafbíla er að aukast. Lengi vel var þá aðeins átt við bíla sem ganga alfarið fyrir rafmagni sem geymt er á rafhlöðum í bílunum. Þróun í gerð rafhlaðna í því skyni hefur þó ekki verið sem skyldi; rafhlöðurnar hafa ekki getað geymt nægilegt rafmagn til að akstursvegalengd á milli endurhleðslna væri viðunandi. En með gerð svokallaðra tvinnbíla hafa skapast ný viðhorf. Á útlensku kallast þeir „hýbrid-bílar“, en það eru bílar sem ganga í raun fyrir bensíni eða olíu, en nota jafnframt rafhreyfil og rafhlöðu til að auka nýtni eldsneytisins. Talsverður fjöldi slíkra bíla er þegar á götum hér á landi. En nú er skammt í næsta þrep í þessari þróun. Rafhlaðan í tvinnbílunum verður stækkuð þannig að hún nægi fyrir akstri á rafmagninu einu nokkra tugi kílómetra. Og það sem meira er, geymana má endurhlaða með rafmagni úr almenna rafkerfinu. Notkunarmunstur venjulegra einkabíla hérlendis er þannig að ætla má að tvinnbílar af þessari gerð geti gengið að þremur fjórðu hlutum fyrir innlendu rafmagni, en aðeins um fjórðungur orkunnar þurfi að koma úr innfluttu eldsneyti.
Í Morgunblaðinu og Blaðinu 7. sept. sl. eru fróðlegar frásagnir af þessum væntanlegu bílum. En þar eru þeir kallaðir „tengitvinnbílar“. Enska heitið á þessum bílum, „Plug-in Hybrids“, vísar til þess mikilvæga eiginleika þeirra að orkan í þá, rafmagnið, kemur í gegnum venjulega raftengla. Við á Orkustofnun höfum um nokkurt árabil fylgst með þessari þróun og fyrir tæpu ári var skrifuð skýrsla m.a. um slíka bíla. Áður en skýrslan var birt veltu málhagir menn á stofnuninni fyrir sér heiti á þessa gerð bíla og niðurstaðan var sú að kalla þá „tengiltvinnbíla“, þ.e.a.s. vísa skýrt til raftengilsins í heitinu. Án l-sins í nafninu þótti hætta á að heitið yrði tengt við annað orð sem hefur hlotið sess, „tengivagn“, og sá misskilningur kynni jafnvel að komast á kreik að rafhlöðurnar væru hangandi aftan í bílunum á e.k. tengivögnum!
Við mælum því með „tengiltvinnbílum“ þar til hugmynd um enn þjálla orð kemur upp.
ÞORKELL HELGASON
orkumálastjóri.
Frá Þorkeli Helgasyni
Kosningar til Alþingis fóru fram 12. maí 2007 og var þetta í annað sinn sem reyndi á
ný kosningalög, lög nr. 24/2000.
Í greinargerð þessari er fjallað um kosningaúrslitin og úthlutun þingsæta. Meðal
annars er horft til þess hvernig hin nýja skipan hefur reynst í þessum kosningum.
Þú getur lesið greinina í pdf með því að smella hér
Grein fengin af Mbl.is, skrifuð Miðvikudaginn 7. mars, 2007
Þorkell Helgason gerir athugasemdir við Reykjavíkurbréf Morgunblaðsins
Í REYKJAVÍKURBRÉFI Morgunblaðsins 3. mars sl. eru athyglisverð skrif um nauðsyn þess að draga úr hvers konar mengun af völdum bílaumferðar, þar með talin losun bíla á gróðurhúsalofttegundum. Ritari Reykjavíkurbréfsins hvetur til aðgerða af hálfu hins opinbera og segir m.a.: „Í ljósi þess að ríkisvaldið getur með skattlagningu sinni ráðið miklu um útsöluverð bifreiða er nærtækt að spyrja af hverju sé ekki byrjað að undirbúa það í fjármálaráðuneytinu að breyta innflutningsgjöldum á bifreiðum til sama horfs og í Noregi.“ Framar í bréfinu hafði bréfritari nefnt að Norðmenn hefðu „ákveðið að innflutningsgjöld á bifreiðar fari eftir útblástursgildi“. Í leiðara Morgunblaðsins hinn 20. febrúar sl. hafði verið hvatt til hins sama, en þar er lagt til að „gjöldum á bifreiðar verði [hagað] þannig að það ýti undir kaup á bílum sem losa minna af gróðurhúsaloftegundum.“
Við þetta er tvennt að athuga. Í fyrsta lagi að breyting Norðmanna tók gildi um sl. áramót en er ekki jafnróttæk og sagt er í Reykjavíkurbréfinu; aðeins hluti innflutningsgjaldanna er gerður háður útblæstrinum. En hitt er mikilvægara að leiðrétta, að það sem Morgunblaðið leggur til að stjórnvöld geri er nú þegar á fleygiferð. Á Orkustofnun hefur um rúmlega þriggja ára skeið verið í gangi verkefni undir heitinu Vettvangur um vistvænt eldsneyti með það að markmiði að móta og samræma aðgerðir stjórnvalda til að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis og stuðla að nýtingu innlendrar orku í samgöngum og sjávarútvegi. Fyrir verkefninu fer stýrihópur sex ráðuneyta og er breið aðkoma að verkinu þannig tryggð. Í desember sl. var gengið frá skýrslu um stefnu Íslendinga í eldsneytismálum einkabifreiða. Tillögur um aðgerðir stjórnvalda. Iðnaðarráðherra og forsvarsmenn Vettvangsins kynntu skýrsluna á blaðamannafundi 5. febrúar sl. Skýrsluna er að finna á vef Orkustofnunar ásamt kynningarefni, sjá www.os.is/page/vve.
Á bls. 32 í skýrslunni eru settar fram eftirfarandi tillögur:
Í tillögunum er gengið mun lengra en Norðmenn gera. Burtséð frá nauðsynlegri gjaldtöku vegna notkunar á vegakerfinu er lagt til að öll gjöld á bíla og notkun þeirra verði beintengd við „útblástursgildi“. Í þessu felst að af bílum sem ekkert losa (rafbílum, metanbílum, vetnisbílum) eru hvorki greidd stofngjöld, árlegir bílaskattar né eldsneytisgjöld (fyrir utan áðurnefnd veggjöld). Í skýrslunni eru sýnd dæmi um hugsanlega (varfærnislega) útfærslu á þessari kerfisbreytingu á gjaldtöku. Tillögurnar voru ræddar í ríkisstjórn og hlutu þar góðan hljómgrunn og hafa einstakir ráðherrar tjáð sig á opinberum vettvangi fylgjandi þessari stefnumótun. Undirbúningur er þegar hafinn að því að hrinda slíkri breytingu í framkvæmd.
Kerfisbreyting í þessa veru gæfi öllum, erlendum framleiðendum, innflytjendum og neytendum, skýr skilaboð um að það sé allra hagur að velja vistvæna bíla. Mikilvægur þáttur í tillögunum er að slíkir skattalegir hvatar hygla ekki einni tækni eða eldsneytistegund fram yfir aðra; enda er sama hvaðan gott kemur. Það er ekki ríkisins að velja tæknilausnina heldur á slíkt val að fara fram á markaði.
Um leið og Morgunblaðinu er þakkað frumkvæði þess í fyrrgreindum skrifum er blaðið hvatt til að kynna tillögur stýrihóps Vettvangs um vistvænt eldsneyti, sem virðast því miður hafa týnst í fjölmiðlafári um önnur mál. Hiklaust má telja að Ísland verði í fararbroddi í baráttu fyrir samdrætti í útblæstri frá umferð þegar þessar tillögur eru komnar til framkvæmda. Innleiðing tillagnanna ætti að verða meðal stefnuþátta ríkisstjórnar að loknum kosningum.
Aths. ritstj.
Málsgreinin í Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins, sem Þorkell Helgason vitnar til, var byggð á því, sem haft var eftir Þorsteini Þorgeirssyni, skrifstofustjóra efnahagsskrifstofu fjármálaráðuneytisins, í umfjöllun blaðsins 19. febrúar sl. Þar sagði m.a.: „Þorsteinn Þorgeirsson, skrifstofustjóri efnahagsskrifstofu fjármálaráðuneytisins, segir „hlutfall bifreiða með dísilvélar síðan hafa aukist.“
Hann segir aðspurður þennan málaflokk vera í sífelldri endurskoðun. Hvað varði aðgerðir Norðmanna sé ekkert í bígerð sem stendur.“
Höfundur er orkumálastjóri og formaður stýrihóps Vettvang um vistvænt eldsneyti.
Grein fengin af Mbl.is – Laugardaginn 10. desember, 2005
Þorkell Helgason fjallar um orkunotkun og orkusparnað: „Mikilvægast er að draga úr eldsneytisnotkun.“
Oft er því haldið fram að óþarft sé að spara orku á Íslandi; hér sé slík ofgnótt að sparnaður skipti engum sköpum. Vissulega er Ísland orkuríkt land, en auðlindirnar eru ekki ótakmarkaðar og því felst ávinningur í því að fara vel með þær og sóa þeim ekki. Jafnvel þótt frumuppsprettan, hvort sem það er jarðhiti eða rafmagn, sé til í ríkum mæli kostar það mikla fjármuni að afla orkunnar og miðla henni. Og fyrir innflutta orku, þ.e. bensín og olíu, greiðum við dýrum dómum.
Ráðstefna um orkusparnað
Orkustofnun og iðnaðarráðuneytið efndu fyrir skömmu til ráðstefnu á Akureyri þar sem orkusparnaður og bætt orkunýting var til umræðu. Tilefnið var efling útibús Orkustofnunar á Akureyri, en þar eru tveir nýir starfsmenn að taka til starfa og mun annar sinna almennum orkusparnaðarverkefnum undir hatti svonefnds Orkuseturs sem er samstarfsvettvangur Orkustofnunar, iðnaðarráðuneytisins og Samorku en með stuðningi Evrópusambandsins og KEA. Hinn starfsmaðurinn tekur við verkefni sem ber heitið Vistvænt eldsneyti og er samstarfsverkefni margra ráðuneyta um upplýsingaöflun, stefnumótun og aðgerðir til að stuðla að bættri nýtingu innflutts eldsneytis svo og leiðir til að drýgja það eða leysa af hólmi með innlendum orkugjöfum.
Á ráðstefnunni bar margt á góma sem á erindi til almennings en fyrirlestrarnir eða myndefni þeirra er aðgengilegt á vef Orkustofnunar:
http://www.os.is/page/radstefna_orkunotkun. Meðal þess sem fram kom á ráðstefnunni um orkusparnaðarmál er þetta:
Langstærsti útgjaldaliðurinn í orkukaupum heimila eru olía og olíuafurðir.
Íslendingar horfa frekar til stofnkostnaðar en rekstrarkostnaðar þegar keypt eru orkufrek tæki, hvort sem það eru bílar eða heimilistæki.
Almenn raforkunotkun heimila hefur aukist undanfarin ár, sem skýrist m.a. af aukinni lýsingu og af sívaxandi fjölda heimilistækja. En lítill hvati er til sparnaðar.
Í ýmsum iðnaði er raunhæft að spara orku, en líka vatn, um 10-35%, og í sumum greinum, eins og t.d. fiskeldi, er hægt að gera enn betur. Náðst hefur að draga úr eldsneytisnotkun fiskiskipa um 8-12% með orkustjórnunarkerfum.
Raflýsingu í gróðurhúsum, sem getur meira en tvöfaldað uppskeru, má stýra eftir dagsbirtu. Þá má spara með því að nota réttar perur og lýsa á milli plantnanna frekar en að hengja ljósin upp.
Tökum okkur tak
Glöggt er gests augað. Erlendir sérfræðingar á sviði orkumála, sem sækja okkur heim, hafa margir orð á því að við sólundum orku; ofkyndum húsnæði og látum ljósin loga að ógleymdum fjallabílunum sem við notum til snattferða innanbæjar. Staðreyndin er sú að við Íslendingar notum mjög mikla orku – og það þótt orkunotkun stóriðjunnar sé undanskilin. Þetta gildir jafnt um heimilisnotkun, orkunotkun fyrirtækja, fiskiskipa og annarra skipa svo og flugflotans. Margt af þessu á sér réttmætar skýringar, svo sem að við búum á norðlægum slóðum í stóru eylandi. En engu að síður getum við tekið okkur tak í bættri umgengni við orkuna.
Mikilvægast er að draga úr eldsneytisnotkun. Kemur þar einkum tvennt til: Annars vegar getur heimsmarkaðsverð á eldsneyti ekki stefnt annað en upp á við þegar til lengdar lætur, enda er hér um mjög takmarkaðar auðlindir að ræða. Hins vegar bendir flest til þess að brennsla eldsneytis valdi þeim veðurfarsbreytingum sem bersýnilega eru að koma í ljós. Því verður sívaxandi þrýstingur á okkur sem og aðra jarðarbúa að hemja brennsluna.
Leiðir til þess að draga úr eldsneytisnotkun eru margvíslegar. Til lengdar kann að verða kleift að nota tilbúið eldsneyti, sem þá væri óbeint unnið úr okkar ríkulegu endurnýjanlegu orkulindum. Flestir horfa þar til vetnis sem milliliðs en fleira kemur til álita. Ákjósanlegast væri ef unnt væri að nota raforkuna beint á farartækin, en þróun í geymslu rafmagns gengur hægt. Þessar langtímalausnir báðar eru þó ekki handan við hornið og allmörg ljón í veginum.
En við getum gripið til aðgerða í samgöngumálum okkar sem hrífa strax. Einfaldasta lausnin er einfaldlega að nota sparneytna bíla. Þeir eru til og framboð á þeim mun fara vaxandi svo sem með samþættingu rafmótora og sprengihreyfla, eins og gert er í svokölluðum tvinnbílum. Fleira getur komið til svo sem notkun hreyfilhitara, en þeir eru næsta óþekktir hér en mikið notaðir annars staðar á Norðurlöndum. Og síðan ættu menn auðvitað ekki að fara einmana í einkabílum, heldur deila fari með öðrum og helst að nota almenningssamgöngutæki. Fróðlegt væri að kortleggja eldsneytiskostnað við að koma okkur til vinnu. Ekki kæmi á óvart ef hann mætti lækka um helming með bættri hegðan og hagkvæmari samsetningu á bílaflotanum. En til þess að Íslendingar dragi úr eldsneytisnotkun þarf breytta hugsun; það er enn í tísku að eiga sem stærsta einkabíla.
Það sem hér hefur verið drepið á og margt fleira verður viðfangsefni Orkusetursins og Vettvangsins um vistvænt eldsneyti á Akureyri.
Höfundur er orkumálastjóri.
26. gr. stjórnarskrárinnar hljóðar svo:
Ef Alþingi hefur samþykkt lagafrumvarp, skal það lagt fyrir forseta lýðveldisins til staðfestingar eigi síðar en tveim vikum eftir að það var samþykkt, og veitir staðfestingin því lagagildi.
Nú synjar forseti lagafrumvarpi staðfestingar, og fær það þó engu að síður lagagildi, en leggja skal það þá svo fljótt sem kostur er undir atkvæði allra kosningarbærra manna í landinu til samþykktar eða synjunar með leynilegri atkvæðagreiðslu.
Lögin falla úr gildi, ef samþykkis er synjað, en ella halda þau gildi sínu.